Piotr Czaadajew (1794–1856), rosyjski filozof i ese­ista, jeden z najwybitniejszych myślicieli doby romanty­zmu. Był prekursorem ruchu okcydentalistów, programo­wo opowiadającego się za wprowadzeniem Rosji w krąg cywilizacji zachodnioeuropejskiej. Osip Mandelsztam pisał, że myśl Czaadajewa ustawia się w poprzek trady­cyjnego myślenia rosyjskiego, on sam zaś symbolizuje „pogłębione rozumienie narodowości jako najwyższego rozwoju osobowości oraz Rosji jako źródła absolutnej wolności moralnej”. W swoich pracach Czaadajew po­szukiwał Boga w historii, a średniowieczny katolicyzm uważał za najdoskonalszą postać chrześcijaństwa. Za pu­blikację pierwszego z ośmiu swoich listów filozoficznych, decyzją cara Mikołaja I został uznany za niepoczytalnego, zmuszony do leczenia i osadzony w areszcie domowym. Nie zaakceptował tego, że Rosja wystąpiła przeciw Za­chodowi w czasie wojny krymskiej (1853–1856). Zmarł przybity skutkami tej wojny, widząc, że niemożliwa jest unia między Wschodem i Zachodem. Jego poglądy doce­niono dopiero w XX wieku, chociaż wciąż w niektórych kręgach rosyjskich uważa się go za kosmopolitę i zaprze­czenie cnót patriotycznych.

/Od Autora/

Publikacja powstała dzięki wsparciu finansowemu Instytutu Literatury w ramach Tarczy dla Literatów.